Khi nhắc đến ve chai, có lẽ mọi người đã quen thuộc với hình ảnh các cô, chú trên chiếc xe rong ruổi từng góc phố, ngõ nhỏ “Ai giấy vụn, đồng nhôm bán không”. Nhưng Ve Chai Chú Hỏa -  đơn vị hướng dẫn phân loại, thu mua ve chai tận nhà tại TP. Hồ Chí Minh đã xây dựng một mô hình kinh doanh khác với những gì chúng ta biết đến nghề ve chai từ việc hướng dẫn khách hàng phân loại rác tại nguồn, có hoá đơn ghi đầy đủ thông tin, truyền thông dịch vụ trên fanpage, tổ chức các chương trình đổi rác lấy quà,…

Đến với nghề nhờ chữ Duyên

Ngay sau khi tốt nghiệp đại học, Tiến – sáng lập Ve Chai Chú Hỏa đã bắt đầu đi thu mua ve chai – một con đường có lẽ mà hiếm bạn trẻ nào chọn. Anh chia sẻ: “Chữ duyên mình đã gặp rất nhiều lần trong đời và cơ duyên đến với nghề này chốt lại qua 3 lần”. Cái duyên đầu tiên đến khi anh còn nhỏ, cha mẹ luôn hướng dẫn con cái phải để dành các chai nhựa, những món đồ chơi không dùng nữa và bán lại cho những cô ve chai để dành tiền bỏ heo. Chữ duyên tiếp theo đến khi anh là một cán bộ Đoàn. Anh có cơ hội được tiếp xúc với những hoạt động xã hội cộng đồng, đặc biệt là hoạt động thu gom ve chai thiện nguyện cho các trẻ em nghèo do phường, xã tổ chức vào dịp hè hằng năm. Khi lên đại học, duyên lại đến lần nữa khi anh làm nhân viên cho cửa hàng Lotteria. Trong quá trình làm việc tại đây, anh thấy rằng khi cửa hàng nhập hàng sẽ có giấy phế liệu được bán lại cho các cô ve chai và thu một khoản tiền về. “Họ bán mà không nghĩ là giá trị nó lớn hay nhỏ và bán với mục đích gì.”, anh nói. Từ đó, trong đầu anh mới nảy ra suy nghĩ tại sao mình không đi thu mua và bán trực tiếp cho các vựa ve chai. Xác định rõ hai mục tiêu là trực tiếp hướng dẫn phân loại ve chai tại nguồn cho người dân và thay đổi hình thức thu mua ve chai truyền thống tại các thành phố lớn, Tiến đã quyết định khởi nghiệp với nghề ve chai, thành lập nên Ve Chai Chú Hỏa.

Chuyên nghiệp hoá nghề thu mua ve chai

Hiện tại, Ve chai chu Hoả có 2 hình thức thu mua là qua kênh truyền thống và hiện đại. Đối với kênh truyền thống, khách hàng sẽ gọi điện đến, anh sẽ đến đánh giá tổng quan, báo giá, hướng dẫn khách phân loại và sau đó cử người đến thu dọn. Đối với kênh hiện đại, khách hàng sẽ thông báo địa điểm, chụp hình vật dụng cần bán, anh sẽ hướng dẫn phân loại, báo giá trước và đến thu mua. Cách làm này giúp tiết kiệm thời gian hơn so với cách làm truyền thống khi đội ngũ không cần đến trước để đánh giá. Sự khác biệt của Ve Chai Chú Hỏa còn nằm ở cách startup xây dựng thương hiệu cho riêng mình. Khách hàng sẽ luôn nhìn thấy hình ảnh những người nhân viên luôn mặc chiếc áo đỏ in logo, cung cấp một dịch vụ chuyên nghiệp với thái độ nhiệt tình, tâm huyết với nghề hay là sự minh bạch, rõ ràng với tờ hoá đơn có đầy đủ thông tin.

Hiện tại, trung bình một tháng Ve Chai Chú Hỏa thu về hơn 20 tấn rác tái chế từ khoảng 100 khách hàng chính là hộ gia đình và các doanh nghiệp vừa và nhỏ,cửa hàng, siêu thị, trường học,…

Mô hình kinh doanh của Ve Chai Chú Hỏa đã tạo ra những tác động tích cực khi giúp người dân biết được giá trị kinh tế của ve chai, thay đổi hành vi của người dân từ việc phân loại rác giúp bảo vệ môi trường. Không chỉ vậy, một phần lợi nhuận từ kinh doanh Tiến sẽ sử dụng để phục vụ cộng đồng thông qua các chương trình hướng dẫn phân loại rác hay liên kết với chính quyền địa phương tổ chức chương trình “Đổi rác lấy quà” - đã diễn ra hơn 2 năm. Chương trình được góp sức bởi các mạnh thường quân tài trợ quà tặng là những nhu yếu phẩm, túi vải, cây xanh,….; chính quyền địa phương sẽ truyền thông, vận động người dân mang rác tới và Ve Chai Chú Hỏa là đơn vị đứng ra phân loại, thu gom rác thải. Hoạt động này càng có ý nghĩa hơn trong bối cảnh dịch Covid khi giúp đỡ những người dân trong hoàn cảnh khó khăn.

Thử thách và khó khăn

Khi bước vào nghề, kinh nghiệm của Tiến là con số không và trong gia đình cũng không có ai làm nghề này. Những lần đầu đi mua anh không biết giá cả như thế nào. Liệu mình mua món hàng đó bán được bao nhiêu? Không biết nên anh cứ mua đại, nhiều lần mua “ngu”, rút kinh nghiệm từ đó và bồi đắp qua năm tháng. Tiến cũng chia sẻ rằng nghề này anh theo từ lúc mới tốt nghiệp đại học, Anh không làm việc tại bất kỳ doanh nghiệp nào nên không hiểu cách thức vận hành. “Mình cứ lầm lũi làm, nên thiếu kỹ năng quản lý, kỹ năng xây dựng doanh nghiệp.”, anh nói.

Trong quá trình làm nghề của mình, người nhân viên đầu tiên – người đồng cam cộng khổ với anh chính là người vợ. Anh vẫn luôn nhớ hình ảnh những ngày đầu tiên làm nghề vợ anh mang thai em bé 5-6 tháng vẫn chấp nhận đi xe máy chở ve chai cùng mình. Trong cuộc sống sau này, anh không muốn vợ làm cùng nữa vì nghề này nó cơ cực quá, chưa có định hướng rõ ràng, lỡ có sa cơ thì người kia đỡ người còn lại.

Đến hiện tại, sau hơn 8 năm hoạt động, doanh chỉ có khoảng 3 người hoạt động chính, 10 người bán thời gian trong độ tuổi 30, 40. 

Pursuing Purpose – Hành trình của sự thay đổi và kết nối

Với mục đích đánh giá lại mô hình kinh doanh của mình, Tiến đã quyết định tham gia Pursuing Purpose. “Đây là chương trình đầu tiên mình tham gia và cảm thấy như bước ra một thế giới khác vậy”, anh chia sẻ. Từ lúc bắt đầu đến nay, Ve chai chú Hỏa đã có những sự thay đổi từ bộ nhận diện thương hiệu, triển khai cách truyền thông hiệu quả, gần gũi với khách hàng hơn, xây dựng lại quy trình làm việc cho nhân viên. Không chỉ vậy, Tiến còn được kết nối với các chuyên gia mang đến những lời khuyên “thẳng và thật” để anh “biết mình đang ở đâu trên hành trình khởi nghiệp, đứng dậy sau những vấp ngã”.

Sắp tới, Ve Chai Chú Hỏa dự định sẽ mở rộng thị trường, kinh doanh thêm mảng tái chế khác như vỏ hộp sữa. Anh cũng muốn tạo nên những tác động lớn hơn đến xã hội bằng cách đi tìm kiếm mô hình khác để đầu tư và liên kết.

Hành trình tám năm khởi nghiệp, từ một chàng trai vừa tốt nghiệp đại học theo đuổi con đường mà hiếm bạn trẻ nào chọn, Tiến đã tạo ra những tác động tích cực cho xã hội và môi trường. Thử thách và khó khăn vẫn luôn ở đó, mong rằng sau khi tham gia Pursuing Purpose, anh sẽ không còn "lầm lũi" một mình mà tìm kiếm được những người đồng hành xây dựng Ve chai Chú Hỏa ngày càng bền vững.

Tìm hiểu về Ve Chai Chú Hoả tại: https://www.facebook.com/vechaichuhoa

Tìm hiểu về Pursuing Purpose: https://seedplanter.org/pages/pursuing-purpose-2